در این مقاله، موارد زیر رو پوشش می‌دم:
• معرفی لوازم جانبی داربست مثل بست‌ها، مهارها، کلمپ‌ها، پایه‌ها و کف‌پوش‌ها
• کاربرد هر قطعه در افزایش ایمنی
• نکات انتخاب و نگهداری این تجهیزات
• اهمیت استفاده از تجهیزات استاندارد و سالم
ایمنی در پروژه‌های ساختمانی وابسته به عوامل متعددی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استفاده صحیح از لوازم جانبی داربست است. این لوازم نه‌تنها ساختار داربست را پایدار نگه می‌دارند، بلکه با کمک آن‌ها می‌توان امنیت کارگران و کیفیت اجرا را تا حد زیادی تضمین کرد. در این مقاله با انواع لوازم جانبی داربست فلزی و کاربرد هرکدام در افزایش ایمنی سازه آشنا می‌شویم.
1. بست داربست (Clamp یا Coupler)
بست‌ها برای اتصال لوله‌های داربستی به یکدیگر به کار می‌روند و از پرکاربردترین لوازم جانبی داربست هستند. انواع آن شامل:
• بست ساده (گرد): برای اتصال دو لوله در یک جهت
• بست دوطرفه (قائم یا ۹۰ درجه): برای اتصال لوله‌ها در زاویه عمود
• بست گردان: جهت اتصالات زاویه‌دار
نقش در ایمنی: انتخاب بست‌های با کیفیت بالا مانع از شل شدن یا جدا شدن لوله‌ها در حین کار شده و احتمال سقوط را کاهش می‌دهد.
2. پایه قابل تنظیم (Base Jack)
پایه‌های قابل تنظیم زیر لوله‌های عمودی قرار می‌گیرند و وظیفه تراز کردن داربست روی سطوح ناهموار را بر عهده دارند. این قطعات از جنس فولاد گالوانیزه ساخته می‌شوند و قابل تنظیم در ارتفاع هستند.
نقش در ایمنی: باعث پایداری سازه در هنگام نصب بر روی زمین‌های ناصاف می‌شود و از لرزش یا واژگونی جلوگیری می‌کند.
3. مهاربند (Brace)
مهاربندها به‌صورت مورب بین لوله‌ها نصب می‌شوند تا پایداری جانبی داربست را تقویت کنند. آن‌ها معمولاً در ساختارهای بلند یا در مناطق بادخیز کاربرد زیادی دارند.
نقش در ایمنی: از خم شدن و لرزش ساختار داربست در اثر باد یا فشار جلوگیری کرده و خطر ریزش سازه را کاهش می‌دهد.
4. کف‌پوش یا تخته داربستی (Scaffold Plank)
کف‌پوش‌ها سکویی برای حرکت کارگران هستند که معمولاً از چوب مقاوم، فلز یا کامپوزیت ساخته می‌شوند. این تخته‌ها باید وزن افراد و تجهیزات را تحمل کنند.
نقش در ایمنی: استفاده از کف‌پوش‌های ضد لغزش و سالم مانع از سقوط افراد یا ابزار از روی داربست می‌شود.
5. قلاب و مهار طناب (Tie & Anchor System)
سیستم مهار طناب یا قلاب‌های اتصال به دیوار برای تثبیت داربست به سازه اصلی کاربرد دارند. این ابزار به‌خصوص در ارتفاع‌های بالا ضروری است.
نقش در ایمنی: تثبیت داربست به سازه باعث جلوگیری از واژگونی در باد شدید یا زمین‌لرزه می‌شود.
6. نرده محافظ (Guardrail)
نرده‌های فلزی یا لوله‌ای در لبه‌های بالایی داربست نصب می‌شوند تا از سقوط افراد جلوگیری کنند. این نرده‌ها در پروژه‌های بلندمرتبه اهمیت بیشتری دارند.
نقش در ایمنی: مانع از سقوط ناگهانی کارگر یا ابزار از روی داربست می‌شود و الزامی در استانداردهای ایمنی جهانی است.
7. نردبان و راه‌پله داربستی
برای دسترسی امن به طبقات مختلف داربست از نردبان‌های فلزی یا راه‌پله‌های قابل اتصال استفاده می‌شود. برخی نردبان‌ها به‌صورت یکپارچه با سازه طراحی می‌شوند.
نقش در ایمنی: کاهش خطر افتادن هنگام بالا و پایین رفتن و جلوگیری از صعود خطرناک از سازه لوله‌ای.
نکات مهم در استفاده از لوازم داربست
• استاندارد بودن تجهیزات: تمام قطعات باید دارای استانداردهای ایمنی معتبر باشند.
• بازرسی مداوم: پیش از نصب و در طول استفاده، سلامت و عملکرد قطعات باید بررسی شود.
• نگهداری صحیح: لوازم پس از هر پروژه تمیز، روغن‌کاری و در محیط خشک نگهداری شوند.
• عدم استفاده از قطعات فرسوده: حتی یک بست معیوب یا تخته پوسیده می‌تواند خطرساز باشد.
جمع‌بندی
لوازم جانبی داربست تنها اجزای فنی نیستند، بلکه ستون‌های اصلی ایمنی در پروژه‌های ساختمانی به شمار می‌روند. شناخت هر قطعه و نقش آن در پایداری و محافظت از جان کارگران، گامی اساسی در کاهش حوادث کارگاهی است. برای افزایش ضریب ایمنی، استفاده از تجهیزات استاندارد، بازرسی منظم و آموزش نیروی انسانی، امری کاملاً ضروری است.
