داربست‌های فلزی که به‌ویژه در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی برای دسترسی به ارتفاعات استفاده می‌شوند، باید به‌طور دقیق و اصولی نگهداری شوند. شرایط محیطی نامناسب مانند باران، برف، رطوبت و تغییرات شدید دمایی می‌توانند باعث کاهش استحکام و طول عمر این سازه‌ها شوند. در این مقاله به بررسی روش‌های اصولی و علمی برای نگهداری داربست فلزی، به‌ویژه در داربست‌های نما، می‌پردازیم.
اصول نگهداری داربست فلزی در برابر شرایط جوی
1. استفاده از پوشش ضد زنگ
اولین و مهم‌ترین اقدام برای محافظت و نگهداری داربست فلزی در برابر خوردگی، استفاده از پوشش‌های ضد زنگ است. فلز در تماس با رطوبت و اکسیژن به‌مرور دچار زنگ‌زدگی می‌شود که باعث تضعیف ساختار می‌شود.
- پوشش گالوانیزه: یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از زنگ‌زدگی استفاده از پوشش گالوانیزه است که به وسیله آبکاری روی (zinc) سطح لوله‌ها پوشیده می‌شود.
- رنگ‌های اپوکسی و صنعتی: این رنگ‌ها علاوه بر خاصیت ضد زنگ، مقاومت خوبی در برابر اشعه UV و بارش دارند.
2. بازرسی منظم و دوره‌ای
بازرسی داربست فلزی یکی از اجزای کلیدی در فرآیند نگهداری است. توصیه می‌شود هر دو هفته یک‌بار یا پس از بارش‌های شدید، بازرسی کامل انجام شود.
- بررسی اتصالات، پیچ‌ها و بست‌ها از نظر استحکام
- شناسایی زنگ‌زدگی، خمش یا ترک‌خوردگی قطعات
- اطمینان از ثبات داربست به‌ویژه در داربست نما که در ارتفاع بالا نصب می‌شود
بازرسی مستمر می‌تواند از بروز حوادث جبران‌ناپذیر در محیط‌های کاری جلوگیری کند.
3. پوشش‌های محافظ در برابر شرایط شدید آب و هوایی
در مناطق بارانی یا مناطق با باد شدید، استفاده از پوشش‌های محافظ مانند برزنت‌های صنعتی یا کاورهای ضد آب توصیه می‌شود.
- محافظت از سطح فلز در برابر رطوبت
- کاهش تجمع برف و یخ روی سازه
- جلوگیری از ورود گرد و غبار، برگ و سایر آلودگی‌ها به درون اتصالات
پوشش داربست در زمان‌هایی که پروژه به‌طور موقت متوقف شده نیز ضروری است.
4. استفاده از اتصالات و بست‌های استاندارد و مقاوم
تمام اتصالات و اجزای داربست باید از مواد مقاوم و با استانداردهای بین‌المللی انتخاب شوند. اتصالات ضعیف یا غیراستاندارد می‌توانند در برابر نیروهای جانبی مانند باد یا لرزش‌های ناشی از کار ساختمانی به‌راحتی آسیب ببینند.
- استفاده از بست‌های آهنی گالوانیزه
- بررسی مداوم استحکام بست‌ها با آچار مخصوص
- تعویض سریع قطعات زنگ‌زده یا ترک‌خورده
5. پیشگیری از یخ‌زدگی در فصول سرد
در مناطق سردسیر، یخ‌زدگی می‌تواند باعث افزایش وزن داربست و آسیب به ساختار آن شود. علاوه بر آن، سطح یخ‌زده خطر لغزش کارگران را نیز افزایش می‌دهد.
- طراحی شیب مناسب برای تخلیه آب و برف
- استفاده از نمک یا مواد ضد یخ در اطراف پایه‌ها
- جلوگیری از تجمع برف با نصب کاورهای سقفی روی داربست
6. تمیزکاری منظم و حذف آلودگی‌ها
تجمع گرد و غبار، گل‌ولای یا مواد شیمیایی روی داربست باعث کاهش کیفیت سطح فلز می‌شود و در بلندمدت منجر به خوردگی می‌گردد. تمیزکاری داربست باید به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده انجام شود.
- استفاده از آب با فشار مناسب یا بخار شوی برای تمیز کردن سطح
- حذف مواد روغنی یا شیمیایی با شوینده‌های مجاز
- جلوگیری از نفوذ آلودگی به درون بست‌ها و مفاصل
7. آموزش و فرهنگ‌سازی در بین کاربران داربست
کارگرانی که با داربست کار می‌کنند باید آموزش کافی در خصوص نگهداری داربست فلزی و استفاده صحیح از آن ببینند. عدم آگاهی می‌تواند به فرسایش زودهنگام و استفاده‌ی نادرست منجر شود.
- آموزش نحوه شناسایی قطعات آسیب‌دیده
- اطلاع‌رسانی درباره اهمیت پوشش‌ها و نگهداری منظم
- ثبت گزارش‌های دوره‌ای از وضعیت داربست توسط سرپرستان پروژه
نتیجه‌گیری
اصول نگهداری داربست فلزی به‌ویژه در پروژه‌های نمای ساختمان، نه‌تنها باعث افزایش طول عمر آن می‌شود، بلکه به حفظ ایمنی کارگران و جلوگیری از هزینه‌های تعمیر و تعویض زودهنگام کمک می‌کند. با رعایت نکاتی مثل استفاده از پوشش‌های ضد زنگ، بازرسی دوره‌ای، جلوگیری از یخ‌زدگی و استفاده از اتصالات استاندارد، می‌توان داربست فلزی را در شرایط جوی مختلف با اطمینان به کار گرفت.
در نهایت، توجه به آموزش کاربران و مستندسازی فرایند نگهداری، یکی از مهم‌ترین بخش‌های مدیریت پروژه‌های حرفه‌ای محسوب می‌شود.
